تأثیرات سوء شبکه های اجتماعی در جامعه
کلمات کلیدی ماشینی:
شبکه اجتماعی، اطلاعات، ارتباطات، اجتماع، اینترنت، تأثیر سوء شبکه اجتماعی، کاربر، هویت،
استفاده از اینترنت و برخی سایت ها که باعث تعامل افراد در قالب چارچوبی خاص است، اگر کنترل شده و با شناخت باشد، تأثیرات مثبتی داشته و سبب تقویت ارتباطات می شود؛ زیرا تبادل اطلاعات آزاد همواره به دنبال روابط آزاد و در چارچوب مشخص بوده و از نظر تاریخی نیز انسان همواره به دنبال حصول روابطی مبتنی بر تبادل اطلاعات بوده است.
نقش شبکه های اجتماعی، نقشی غیرقابل انکار، مهم و تأثیرگذار در دنیای امروز، به ویژه در دنیای دیجیتال است. اگر شبکه های اجتماعی با مدیریت، نظارت و کنترل داخلی در کشور با شرایط فرهنگی و بومی خودمان راه اندازی شود، به مراتب می تواند مفیدتر و تأثیرگذارتر از شبکه های اجتماعی هم چون «فیس بوک» و «توئیتر» باشد. اکنون بسیاری از مباحثی که در «فیس بوک» و «توئیتر» مطرح می شود، با فرهنگ دینی، اسلامی و ایرانی ما هم خوانی ندارد.
چیستی شبکه های اجتماعی
شبکه های اجتماعی مجازی، نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با این که عمر خیلی زیادی ندارند، به خوبی توانسته اند جای خود را در زندگی مردم باز کنند. مردم بسیاری در سنین مختلف و از گروه های اجتماعی متفاوت، در شبکه های اجتماعی مجازی کنار هم گرد آمده اند و از فاصله های بسیار دور در دنیای واقعی، از این طریق با هم ارتباط برقرار می کنند.
شبکه های اجتماعی، نقش پررنگی در دنیای امروز دارند که نمی توان آن ها را نادیده گرفت. این سایت ها بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد و در سطح کشورها و حتی بین الملل تأثیرگذارند و به همین دلیل، در حال گسترش هستند و در آینده، به مراتب نقش بیشتر و مهم تری را در زندگی بازی خواهند کرد.
شبکه های اجتماعی، یکی از انواع رسانه های اجتماعی به شمار می روند. رسانه های اجتماعی در سال های اخیر در زندگی آنلاین و آفلاین کاربران اینترنتی، آن چنان تأثیرگذار بوده اند که شکل های ارتباطات اجتماعی نیز از این رسانه های جدید تأثیر پذیرفته است. امروزه رسانه های اجتماعی به بخش جدایی ناپذیر زندگی بسیاری از مردم تبدیل شده اند. شبکه های اجتماعی، بخشی از رسانه های اجتماعی هستند که با اهداف مختلفی ایجاد شده و کاربران بسیار زیادی را به خود جذب کرده اند.
امروزه بعضی از شبکه های اجتماعی با سرویس هایی که ارائه می دهند و با کاربری هایی که دارند، خود به یک رسانه خبری تبدیل شده و اثرات عمیقی بر وقایع مختلف در دنیای واقعی گذاشته اند؛ به خصوص بر زندگی افرادی که در آن عضو هستند.
به عبارت ساده تر، یک شبکه اجتماعی، سایت یا مجموعه سایتی است که به کاربرانی که دوست دارند علاقمند ی ها، افکار و فعالیت های خودشان را با دیگران به اشتراک بگذارند و دیگران هم با آنان به اشتراک بگذارند، این مکان را می دهد. شبکه های اجتماعی به خصوص آن هایی که کاربردهای معمولی و غیرتجاری دارند، مکان هایی در دنیای مجازی هستند که مردم خود را به طور خلاصه معرفی می کنند و ارکان برقراری ارتباط بین خود و هم فکرانشان را در زمینه های مختلف مورد علاقه فراهم می کنند.[1]
تأثیرات شبکه های اجتماعی بر ابعاد مختلف زندگی
امروزه، گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، بر ابعاد مختلف زندگی بشر ـ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی ـ تأثیر گذاشته است. با کمرنگ شدن اهمیت زمان و امکان و بی نیازی به مکان مشترک برای برقراری ارتباط، افراد به شکل بسیار آسان تری می توانند در فضای مجازی، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این شکل جدید برقراری ارتباط، موجب تحول در فرهنگ و هویت جوامع می شود.
ویژگی های ارتباطات الکترونیکی در فضای مجازی، شرایطی متفاوت با روابط رو در رو را برای کاربران فراهم می کند. سرعت عمل، ناشناس ماندن و...، فضای یکسان و مشابهی را فارغ از الزاماتی چون جنسیت، طبقه، قوم، نژاد و مکان فراهم می کند که تجارب متفاوتی را برای کاربران به وجود می آورد. تعاملاتی که در این فضا اتفاق می افتد، برای کاربران اینترنتی، ذهنیت و گرایش جدیدی ایجاد می کند که می تواند رفتار و تعاملات آن ها را در دنیای حقیقی، تغییراتی هر چند جزئی بدهد. ارتباطات اینترنتی می تواند انگیزه بیشتری را برای کاربران در بازی با هویت، رفتارهای آزمایشی و ارائه تصویری غیرواقعی فراهم سازد که ریسک شرمندگی در آن کمتر است.
۱. هویت زدایی
فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی موجب می شود تا اجتماعات و هویت های جدیدی تشکیل شود. وسایل نوین اطلاعاتی و ارتباطی، تغییراتی را در برداشت های فرد به وجود می آورد و هویت ها را در وضعیت تازه ای قرار می دهد که با گذشته بسیار متفاوت و حتی گاهی مغایر است.
هویت در اجتماعات مجازی در مسیر فراملیتی شدن حرکت می کند. جامعه اطلاعاتی، مبین هویت بی ثبات، تغییرپذیر و منعطف انسان جدید است. در این جامعه، دیگر نزدیک بودن افراد از نظر مکان، نشان دهنده صمیمیت آن ها نیست و افراد در کشورهای مختلف می توانند با هم ارتباط داشته و احساس نزدیک بودن و هویت یکسان داشته باشند. هویت ملی در جامعه اطلاعاتی، به دلیل ظهور اجتماعات مجازی، به شدت تهدید می شود. در اجتماعات مجازی معمولاً افراد حداقل در یک چیز اشتراک دارند و آن، علایق و منافعی است که آن ها را دور هم جمع می کند. این منافع که همان دسترسی به اطلاعات است، هویت آن ها را می سازد؛ هویتی که مدام در حال تغییر و ناپایدار است.
هویت افراد در اجتماعات مجازی «هویتی دیجیتال» است و سرزمین، زبان بومی و محلی، کشور، فرهنگ ملی و نژاد، هویت افراد را در اجتماعات مجازی تعیین نمی کنند؛ بلکه منافع مقطعی، محدود و در حوزه موضوعات مختلف افراد را دور هم جمع می کند و هویت آن ها را می سازد.
۲. انزواطلبی
از مهم ترین ویژگی های فضای مجازی، گسترش اهمیت فرد و حیطه خصوصی در برابر جمع و حوزه عمومی است. افراد در فضای مجازی در عین حال که می توانند در گروه های مختلف حضور داشته باشند؛ می توانند خود را جدا از دیگران و تنها نیز حس کنند. نبود مراتب قدرت در فضای مجازی، باعث می شود فردیت افراد در جمع حل نشود. در جهان واقعی، قدرت انتخاب افراد، همواره تحت تأثیر عواملی چون جبر مکان، زمان، فرهنگ، حکومت و... محدود بوده است؛ اما در جهان مجازی این مرزها وجود ندارد و افراد می توانند در مقیاس جهانی دست به انتخاب بزنند.
رسانه های جدید، رسانه های فردی شدن و مبتنی بر تعامل فردی انسان ـ رایانه هستند و موجب می شوند انسان ها بیش از پیش گوشه گیر، منزوی و کم تحرک شده و کم کم از زمینه عملی زندگی خود دور شوند. به عبارت دیگر شکل گیری اجتماعات در فضای مجازی، موجب می شود که اجتماعات در جهان واقعی، به تدریج کم رنگ و بی اهمیت شود. این بدان معناست که منبع هویت بخشی افراد، متکثر و متنوع می شود و به همین جهت هویت ملی و انسجام اجتماعی یک جامعه به تدریج تضعیف می شود.
۳. فردگرایی
با آمدن شبکه های اجتماعی مجازی، شکل جدیدی از زندگی در فضای مجازی شکل گرفت و روابط میان افراد با شکل سنتی آن، فرق کرد و تأثیر غیرقابل انکاری بر روابط اجتماعی برجای گذاشت. شبکه های اجتماعی، یکی از پرطرفدارین رسانه ها هستند که مخاطبان بسیاری، به خصوص از قشر جوان دارند. ویژگی های تعاملی و ایجاد بستر برای ایجاد روابط اجتماعی، از دلایل مورد استقبال واقع شدن شبکه های اجتماعی است. این شبکه ها با قابلیت هایی که در اختیار کاربران خود قرار می دهند، به 5 اولویت اول کاربران اینترنت تبدیل شده اند.
فرد با طیف وسیعی از افراد در ارتباط است و علایق خود در زمینه های مختلف را با آن ها به اشتراک می گذارد. افراد در شبکه های اجتماعی می توانند هویتی کاملاً دلخواه داشته باشند و بر پایه همان هویت دلخواه، ارتباط مجازی خود را با دیگران گسترش دهند. ظاهر این شبکه ها جمع گراست، اما سبب فردگرایی افراد می شود.
امروزه تغییرات فرهنگی موجب شده که مردم ترجیح دهند در عین تنهایی، ارتباطات گسترده ای هم با جهان پیرامون خود داشته باشند. شبکه های اجتماعی این خواسته را فراهم می کنند. این شبکه ها با سرویس ها و خدمات مختلفی که در اختیار کابران خود قرار می دهند، موجب تأثیرگذاری بیشتر بر زندگی آن ها و جامعه و نیز رفتارهای اجتماعی می شوند، کارکردهای گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ارتباطی دارند و به گفته متخصصان ارتباطات، بیش از پیش رابطه های چهره به چهره را کاهش می دهند.[2]
4. روابط آزاد
محیط های اینترنتی به ویژه شبکه های اجتماعی به گسترش روابط می انجامد، روابطی با هویت جدید! اینترنت به افراد هویتی نامعلوم می بخشد، نظارتی، هم چون نظارت دنیای واقعی هم بر آن حاکم نیست و همین خود، باعث می شود که افراد دچار نوعی آزادی روابط شوند. دختران جوان با ورود به دنیای مجازی به راحتی می توانند با جماعتی گسترده از غیرهمجنسان خود ارتباط داشته باشند؛ ارتباطی که به دلیل نبود هیچ قانون خاص و هیچ نیروی کنترل کننده ای شکل و هویت تازه ای به خود می گیرد؛ ارتباطی که در دنیای واقعی به دلایلی هم چون ترس از آبرو، خانواده، جامعه، دین و … هرگز امکان شکل گیری آن به این شکل و شمایل وجود ندارد. این روابط در شبکه های مجازی به سادگی رخ می هد و رفته رفته بر سبک روابط افراد تأثیری منفی خواهد گذاشت و این نوع ارتباط گسترده و آزاد با جنس مخالف را به شکل عادی درخواهد آورد.
5. استرس زنان
زنان نسبت به هر فرد آنلاین دیگری، تعدی ها و ظلم های بیشتری را تجربه می کنند. آن ها اغلب قربانی مزاحمت های سایبری و آزار و اذیت های آنلاین هستند و هزاران تن از زنان جوان (اگر میلیون ها نفر نباشند) احساس می کنند که نمی توان هیچ کاری در این زمینه انجام داد. البته در فرهنگی که در آن نگاه به زنان جوان کاملاً جنسی است، این تعجب برانگیز نیست که وقتی به زنان جوان ابزاری را برای تعیین هویت خودشان می دهند، آن ها از آن ابزار در همان مسیر استفاده کنند. اکثر اوقات خشونت هایی که علیه زنان در فضای اینترنت وجود دارد، نه تنها باعث استرس می شود که موجب به وجود آمدن صدمات روانی و احساسی جدی نیز می شود.
به طور کلی آسیب های روانی شبکه های اجتماعی را می توان به چهار دسته تقسیم بندی کرد:
1. کاهش احساسات: اغلب ارتباطات در این فضا نوشتاری است و کیفیت ارتباط در فضای واقعی را ندارد و از احساس کمتری برخوردار است. همین امر موجب کاهش احساسات در فرد می شود. ارتباطات متنی، پایه و اساس شبکه های اجتماعی را می سازد و وسایل ارتباطی جدید هم نتوانسته اند خللی در آن ایجاد کنند. این موضوع از آن جا اهمیت دارد که یک نوشته ممکن است حق مطلب را ادا کند، اما به هیچ وجه نمی تواند احساس افراد در جریان کنش متقابل را منتقل کند.
2. متن گرایی: با وجود امکانات چندرسانه ای موجود در فضای مجازی، هنوز هم قسمت بزرگی از ارتباطات در فضای مجازی را ارتباطات متنی (ایمیل و چت) تشکیل می دهد. ارتباط متنی می تواند شکل جدیدی از هویت مجازی را شکل دهد.
3. انعطاف پذیری هویتی: افراد در فضای مجازی می توانند چهره ها و بازنمایی های متفاوتی از خود ارائه دهند.
4. دریافت های جایگزین: در ارتباطات مجازی می توان دیوارها را شکست و به حوزه خصوصی دیگران وارد شد و حرف هایی را که افراد حاضر نیستند در ارتباط چهره به چهره بگویند، گفت.
شبکه های اجتماعی از سویی به عنوان یکی از گونه های رسانه های اجتماعی امکانات تعاملی قابل توجهی برای کاربران اینترنتی فراهم کرده و در افزایش مشارکت شهروندان در برخی فرآیندها مؤثر بوده اند، از سوی دیگر این شبکه ها با آسیب های گسترده ای در حوزه هایی هم چون حریم خصوصی، کپی رایت، اعتیاد مجازی، سوءاستفاده از کودکان، دزدی اطلاعات و هویت و مواردی این چنینی مواجه بوده اند. چالش حریم خصوصی، از مهم ترین مباحثی است که همواره درباره شبکه های اجتماعی مطرح بوده است. کاربران اینترنتی در این شبکه ها بخشی از اطلاعات شخصی خود را در اینترنت منتشر می کنند که می تواند خطراتی برای آن ها به همراه داشته باشد.[3]
وب سایت های شبکه اجتماعی، حجم قابل توجهی از اطلاعات شخصی کاربران را در اختیار دارند و امکان سوءاستفاده شرکت های تجاری و دولت ها از این اطلاعات، همواره از دغدغه های اصلی مطرح شده درباره این شبکه هاست. این شبکه ها هم چنین عرصه ارتباطات سیاسی را نیز متحول کرده اند. فعالیت های کاربران در حوزه سیاسی در شبکه های اجتماعی، بر وقایع سیاسی در دنیای واقعی مؤثر بوده است. در حوزه ارتباطات بین الملل نیز شبکه های اجتماعی قابل توجه هستند و برخی کشورهای شرقی مانند چین و روسیه که دغدغه حفظ فرهنگ ملی برایشان اهمیت دارد، با تقویت شبکه های اجتماعی بومی تلاش کرده اند کاربرانشان را از شبکه های اجتماعی بین المللی که در مالکیت شرکت های آمریکایی هستند، دور کنند. شبکه های اجتماعی هم چنین بر عرصه اقتصاد نیز مؤثر بوده اند.
شبکه های اجتماعی٬ امکان اتصال انسان ها را در سراسر جهان به طور غیرقابل تصوری افزایش داده اند. با این همه٬ برخی از متخصصان فناوری، جامعه شناسان و روان شناسان می گویند کاربران شبکه های اجتماعی نسبت به دیگرانی که در آن حضور ندارند٬ یا بهره کم تری از آن می برند٬ «تنهاتر» و «خودشیفته تر» شده اند، حتی بیماری های جسمی و روحی هم کاربران را تهدید می کند.
راهکارهای مقابله با آسیب ها و تهدید های فضای مجازی
عرفانی توصیه کرد: در استفاده از اینترنت و شبکه های تحت موبایل هوشیار باشیم و عکس ها و مطالبی را که به اشتراک می گذاریم دیگر برگردانده نمی شود و ممکن است مورد سرقت قرار گیرد بنابرین دقت کافی را در این زمینه داشته باشیم؛ به دلیل سرقت اطلاعات شخصی کاربران اینترنت از مراکز معتبر جهت تعمیر رایانه استفاده کنیم؛ در موبایل و سیستم متصل به اینترنت اطلاعات شخصی را قرار ندهیم و برای این منظور از یک حافظه جانبی استفاده کنیم؛ در خریدهای اینترنتی اصالت فروشنده و اجناس مشخص شود؛ به دلیل کلاهبرداری تنها با تفاوت یک حرف یا علامت برای ورود به سامانه مورد نظر آدرس اینترنتی به صورت کامل درج شود.
وی با ذکر این مطلب که هر ماه 6 هزار ویروس جدید ساخته می شود و 32 درصد از سسیستم ها به بدافزارها آلوده می باشد خاطرنشان کرد: از آنتی ویروس مناسب و به روز استفاده نمایید.
رییس پلیس فتا با اشاره به ارتباط گوگل با سازمان جاسوسی آمریکا و سخن بارک اوباما که به نوجوانان کشور خود توصیه کرد: «در استفاده از شبکه های اجتماعی توجه و احتیاط لازم را داشته باشید که این اطلاعات در آینده شما تاثیر دارد» گفت: 20 هزار نفر کار شنود، کنترل و تحلیل اطلاعات کاربران را برعهده دارند و به تناسب نیازهای ما مطلب در فضای مجازی قرار می دهند بنابراین باید توجه کافی در استفاده از این تکنولوژی را داشته باشیم.
عرفانی با اشاره به اینکه یک میلیارد و دویست میلیون نفر کاربر شبکه های اجتماعی هستند، افزود: دشمن تمامی تلاش خود را برای ضربه زدن به اسلام و جمهوری اسلامی ایران در این فضا کرده است از جمله طراحی بازیهایی که گویای این مطلب است، بنابراین نیاز به فرهنگ سازی و استفاده از برنامه های مناسب در این زمینه هستیم.
رییس پلیس سایبری گفت: شماره تلفن 2183918 و 2183845 و سامانه syberpolic.ir به صورت شبانه روز آماده پاسخگویی و راهنمایی در خصوص فضای مجازی می باشد./1310/پ202/ب4
شجره نامه تبیان؛ راهکاری مناسب برای مقابله با شبکه های اجتماعی غربی
«محمد جواد حاج علی اکبری» ایجاد شبکه های اجتماعی بومی همچون شجره نامه تبیان را یکی از راهکارهای مناسب جلوگیری از جذب شدن جوانان به شبکه های اجتماعی غربی عنوان کرد.
به گزارش روابط عمومی، مشاور رئیس جمهور و نماینده مقام معظم رهبری در اتحادیه انجمن های دانش آموزی، در حاشیه بازدید از غرفه های تبیان در چهارمین نمایشگاه بین المللی رسانه های دیجیتال ضمن تمجید از راه اندازی «شجره نامه تبیان» و ایجاد شبکه اجتماعی گسترده در سطح کشوری را یکی از راهکارهای مناسب در جهت استفاده صحیح از اینترنت دانست.
مشاور رئیس جمهور وجود شبکه های اجتماعی غربی همچون Facebook وTwitter را یکی از معضلات اجتماعی عصر حاضر دانست که افراد بدون آگاهی از شرایط نظارت بر آنها، مطالب شخصی و تصاویر خود را در اختیار افراد سودجو قرار می دهند که عواقب بسیار مخربی را در پی خواهد داشت.
در همین راستا نماینده مقام معظم رهبری در اتحادیه انجمن های دانش آموزی، شبکه اجتماعی تبیان را که محیطی سالم و امن برای دسترسی تمامی هموطنان در سراسر کشور ایجاد می کند را راهکاری مناسب برای مقابله با جنگ نرم دشمنان اسلام دانست.
گفتنی است شبکه اجتماعی تبیان شبکه‌ای اجتماعی در عرصه فضای مجازی است که با محوریت قرار دادن خانواده این قابلیت را داراست که اعضای تبیان بتوانند با افراد خانواده خود در این شبکه اجتماعی عضو شده و در محیطی امن و سالم به فعالیت‌های محتوایی بپردازند.
همچنین در این شبکه اجتماعی-اینترنتی اعضا می‌توانند از خدمات و سرویس‌های رایگان این شبکه متناسب با نیازهای خود بهره‌مند شوند.
از جمله خدمات کاربری ارائه شده در این شبکه اجتماعی می‌توان به انجمن‌های تخصصی، وبلاگ، ارسال پیامک، قرعه‌کشی‌های دوره‌ای، اینترانت رایگان اشاره داشت
مقدمه
در دنیای امروز، شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار مهمی در روابط مردم سرتاسر جهان ایفا میکنند . به طوری که به جزیی جدایی‌ناپذیر از زندگی بیشتر مردم تبدیل شده‌اند . این در حالی است که اساس پیدایش این شبکه ها تسهیل و کوتاه نمودن مسیر ارتباطی میان افراد جامعه تلقی می گردد . در ایران نیز این پدیده نه چندان نوظهور روز به روز بر خیل مشتاقان خود می افزاید . شاید در گذشته نه چندان دور افراد شناخت کمی نسبت به ماهیت و چگونگی استفاده از این شبکه ها داشتند ، اما این روزها در زندگی روزمره شاهد آن هستیم که طیف متفاوت مردم راجع به این شبکه ها با هم صحبت و تبادل اطلاعات مینمایند . طبقات مختلف در جامعه از زن و مرد ، جوان و پیر، باسواد و بی‌سواد ، از آن حرف می‌زنند . عده‌ای بسیار مخالف آنها بوده ، وجودشان را باعث مضرات اجتماعی و فساد اخلاقی برای طبقات جامعه دانسته و مایل به بستن ، تعطیل و فیلتر کردن آنها هستند و در مقابل ، عده‌ای دیگر آنها را مظاهری از تمدن جدید شمرده ، وجود آنها را برای پیوستگی‌های اجتماعی مفید ، بلکه لازم می‌دانند . فراگیر شدن استفاده از این پدیده ، پیامدهای مثبت و منفی بسیاری را بر زندگی ما القاء نموده و در مواردی نیز تبعات گریز ناپذیری را بر ما تحمیل داشته است . تا آنجائیکه بعضا اصطلاحات مرسوم در این شبکه ها بخشی از فرهنگ محاوره افراد جامعه ما را تشکیل میدهند . در این تحقیق کوشیده ایم تا تاثیرات مثبت و منفی استفاده از این شبکه ها را بر روحیات افراد بررسی نموده و نتایج حاصله را به بوته نقد بنهیم .
5 – 1 نتیجه گیری
با توجه به بررسی های صورت گرفته نتایج ذیل حاصل گردید :
1 – 46% افراد با اکثریت نسبی استفاده از شبکه های اجتماعی را در جوامع اجتماعی امری کاملا ضروری می دانند .
2 – 40% افراد با اکثریت نسبی معتقدند که عضویت در شبکه های اجتماعی در بالا رفتن سطح آگاهی افراد یک جامعه کاملا موثر است .
3 – 29% افراد با اکثریت نسبی بر این باورند که شبکه های اجتماعی تا حدودی می توانند زمینه ساز ترویج و شیوع بی بند و باری در جوامع باشند .
4 – 43% افراد با اکثریت نسبی اعتقاد دارند که سطح تحصیلات بالاتر باعث میشود که اشخاص استفاده ی به مراتب مطلوب تری از این شبکه ها داشته باشند .
5 – 32% اشخاص با اکثریت نسبی معتقدند ، به هیچ عنوان فیلترینگ اقدام مناسب و بازدارنده ای در جهت محافظت جامعه از پیامدهای منفی این شبکه ها نیست .
6 – 57% افراد با اکثریت مطلق بر این نظر راسخند که افزایش سطح آگاهی و شناخت مردم از این شبکه ها به مراتب اقدامی مناسبتر از فیلترینگ و قطع دسترسی می باشد .
7 – 49% افراد با اکثریت نسبی معتقدند ، اطلاع رسانی راجع به مخاطرات موجود در شبکه های اجتماعی اقدام بسیار موثری در جهت کنترل و پیشگیری از آنها می باشد .
8 – 35% اشخاص با اکثریت نسبی اعتقاد دارند که شبکه های اجتماعی باعث می شوند که اغلب ، همسران زمان کمتری را برای با هم بودن تخصیص دهند .
9 - 27% اشخاص با اکثریت نسبی معتقدند که کاربران شبکه های اجتماعی معمولا حرف هایی دارند که در محیط خانواده اشان خریداری ندارد اما برای دوستان اینترنتی آنها شنیدنی است .
10 – 26% افراد با اکثریت نسبی بر این باورند که افرادی که در شبکه های اجتماعی عضو هستند لزوما انسانهایی با سطح اعتماد به نفس پایین نیستند .
11 – 29% افراد با اکثریت نسبی معتقدند که کیفیت استفاده از شبکه های اجتماعی و تاثیرات آنها برای افراد مجرد و متاهل به یک میزان است .
12 – 40 % اشخاص با اکثریت نسبی این عقیده را دارند که جنسیت افراد می تواند عامل موثری در آسیب پذیری افراد در شبکه های اجتماعی باشد .
13 – 43% افراد با اکثریت نسبی با عضویت اعضای خانواده خود در شبکه های اجتماعی موافق هستند .
14 – 29% اشخاص با اکثریت نسبی ، با این فرضیه که شبکه های اجتماعی به کاربرانشان کمک میکنند تا آنگونه که دوست دارند باشند ، مخالفند .
15 – 35% افراد با اکثریت نسبی معتقدند که افراد در شبکه های اجتماعی از آزادی بیشتری در بیان عقاید فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی نسبت به سطح جامعه برخوردارند .
16 – 33% افراد با اکثریت نسبی بر این عقیده اند که گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی نمی تواند عاملی باشد تا افراد دغدغه های فکری و مشکلاتشان را به فراموشی بسپارند .
17 – 36% اشخاص با اکثریت نسبی معتقدند که استفاده از شبکه های اجتماعی باعث میشود افراد از رسیدگی به امور شخصی خود غافل شوند .
18 – 31% افراد با اکثریت نسبی بر این باورند که ممانعت از فعالیت کاربران در این شبکه ها باعث میشود افراد رفتار پرخاشگرانه و عصبی از خود نشان دهند .
19 – 37% افراد با اکثریت نسبی اعتقاد دارند که استفاده مداوم از این شبکه ها می تواند در شخص وابستگی و نوعی اعتیاد ایجاد نماد .
20 – 37% افراد با اکثریت نسبی معتقدند که معمولا کاربران به دلیل استفاده بیش از حد از این شبکه ها تا دیر وقت بیدار می مانند و از ساعت خواب خود می کاهند .
نتیجه گیری کلی
فیلترینگ و قطع دسترسی و کلا اعمال محدودیت های اجتماعی به هیچ عنوان راهکار مناسبی برای کنترل بازتابهای منفی این پدیده نیست و بعضا نتایج عکس را در پی دارد . در واقع بهتر است با افزایش سطح آگاهی ها و آموزش های لازم افراد جامعه را به سمت استفاده مطلوب و درست از این شبکه ها سوق داد و در مقابل مخاطرات آن واکسینه نمود . دولتمردان باید بستر لازم را فراهم آورند تا افراد جامعه خود به این بلوغ فکری دست یابند که کدام بخش از این پدیده یک تهدید و کدام ابزار آن یک فرصت در جهت اعتلای سطوح فردی اجتماعی اشان است .
اختلال در ارتباط‌های اجتماعی و عاطفی کاربران و جایگزینی دوستان مجازی به جای دوستان واقعی فرد از معایب استفاده از شبکه‌های مجازی است که به طور ناخودآگاه بر فرد اثر می‌گذارد و نتیجه استفاده مدام از این شبکه‌ها می‌باشد .
اعتیاد به استفاده از شبکه‌های مجازی شباهتی هم از حیث محتوا با سایر موارد اعتیاد‌آور دارد ، برای مثال فردی که در طول ساعات شبانه روز به طور مداوم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کند از بسیاری فعالیت‌های زندگی روزمره چون کار ، مطالعه ، خواب و... باز می‌مانند .
دکتر محمد حسین حبیبی مدیر مرکز علوم اعتیاد دانشگاه تهران در مطالعاتی که بر روی این افراد انجام داده بیان می‌کند: " گاهی والدینی که از عملکرد ضعیف فرزند نوجوان‌شان در مدرسه گلایه دارند به تصور اینکه این مشکل تحت تاثیر مواد مخدر است به من مراجعه می کنند . این نوجوانان چنان در دنیای مجازی غرق می‌شوند که از خواب ، خوراک ، مسئولیت‌ها و فعالیت‌های روزمره‌شان باز می‌مانند . مسئله اصلی این است که این نوجوانان به اینترنت معتاد شده‌اند " .
شبکه‌ها قدرت بر هم زدن روابط و از هم پاشیدن زندگی افراد را دارند ؛ هر پیام زننده ، عکس یا اطلاعات شخصی که در شبکه‌های اجتماعی توسط افراد استفاده میشود می‌تواند بعدها علیه خود فرد به کار برده شود ، چنانکه در بررسی بسیاری از موارد طلاق در کشورهای غربی این امر مشهود و ثابت شده است .
ایجاد اختلال در بازده شغلی فرد از دیگر کژکارکردهای شبکه‌های اجتماعی مجازی است ، چت کردن و چک کردن صفحه شخصی در شبکه‌های اجتماعی وقت بسیاری از فرد در طول شبانه روز می‌گیرد و طبعا قسمتی از این زمان در ساعات کاری اداری فرد انجام می شود ، آنلاین بودن مداوم در شبکه‌های اجتماعی در کوتاه مدت هم باعث عادتی ناآگاهانه در استفاده از این شبکه‌ها میشود .
اعتیاد به استفاده از این شبکه‌ها زمانی بیشتر بروز پیدا می‌کند که فرد با قصد و هدف خاصی سراغ فضای مجازی می‌رود و بدون اینکه متوجه باشد بی‌اختیار به شبکه‌های اجتماعی ورود پیدا می کند ، البته پیشرفت روزافزون فناوری‌های جدیدتر چون تبلت ها ، اسمارت فون‌ها و ... اینگونه دستیابی‌ها را به این شبکه‌ها آسان‌تر نموده است تا جایی که خاطر فرد از فکر اینکه یک روز به شبکه‌های اجتماعی دسترسی نداشته باشد مشوش و نگران میشود .
نتیجه آنکه رشد روزافزون شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی باعث شده تا این شبکه‌ها به وسیله ارتباطی ضروری تبدیل شوند و با توجه به تاثیر این شبکه‌ها در فعالیت‌های روزمره افراد گمان نمی‌رود که استفاده از آنها در آینده‌ای نزدیک کاهش یابد و این خود کاربران هستند که باید آگاهانه تصمیم بگیرند که به چه نحوی در مسیر صحیح و سالم و در جهت تعالی فهم و خرد جمعی از این شبکه‌ها استفاده نمایند .
یکی از دلایلی که نسل کنونی به این نوع از روابط روی آورده این است که آنها می‌توانند از این طریق در هرزمان و مکانی به ارتباط با دیگران بپردازند ؛ زمان ، مسئله‌ای است که این روزها به معضلی بزرگ در جوامع پیشرفته تبدیل شده است و وجود امکانات تکنولوژیک برای برقراری ارتباط ، به عنوان راه حلّی مناسب ، از سوی بشر انتخاب شده است .
افراد همواره باید به سه پرسش در ذهن خود پاسخ دهند :
- آیا ارتباط آنلاین آنها با فرد مخاطب ارتباطی سالم وتاثیرگذار است یا خیر؟
- آیا ادامه این ارتباطات در بلند مدت، تاثیری در رشد شخصیت من دارد؟
- بر چه اساسی می‌توان فهمید که این ارتباط ارتباطی برمبنای واقعیت‌هاست و در دنیای فیزیکی نیز ادامه این ارتباط با همان ملاک‌ها و مصداق‌ها امکان‌پذیر است؟
5 – 2 پیشنهادات
با توجه به این اصل اساسی که تعاملات آنلاین هیچ‌گاه نباید جای روابط فیزیکی را بگیرد ؛ شاید یک راه برای حل چنین معضلی ، این باشد که ابتدا فرد در محیط فیزیکی بر اساس نیازهای اجتماعی و فردی ، محدوده روابط خود را مشخص نماید و شخصیت فرد مقابل را به خوبی بشناسد و سپس به ادامه روابط خود در فضای آنلاین بپردازد
روند ارائه امکانات جدید در اکثر شبکه‌های اجتماعی به سمت بدست آوردن اطلاعات بیشتر از کاربران است ، لذا یکی از مزایای رعایت این اصل این است که با داشتن اعتماد و شناخت کافی به طرف مقابل در ارتباط فیزیکی ما قبل ارتباطات آنلاین ، هیچ‌گاه کودکان و نوجوانان گرفتار سوء استفاده (آزار) سایبری نخواهند شد .
کاربر بایستی این اصل را نیز در ذهن خود داشته باشد که همواره زمان مشخصی از وقتش را به انجام کارهای آنلاین خود اختصاص دهد . این امر به او کمک می‌کند که از انجام جستجوهای بی‌مورد و چت‌های چندین ساعته در شبکه‌های اجتماعی پرهیز کند .
نتیجه مهمی که شاید بتوان در پایان این مجموعه گزارشات ذکر کرد این است که ، نسل قدیم و جدید بایستی با یکدیگر به تعاملی مناسب برسند . در این میان سختی‌هایی که نسل قدیم متحمّل میشود شاید کمی بیشتر از نسل جدید باشد و آن‌هم به این دلیل که ؛ نسل گذشته وظیفه تربیت نسل جوان را به‌عهده دارد و بایستی کمی از فضای خود جدا شده و خود را به فضای زندگی رایانه محور فرزندانش نزدیک‌تر کند .
پیشرفت روزافزون تکنولوژی باعث میشود که نسل جامانده از آن همواره از نسل همگام با تکنولوژی دورتر و دورتر شود و این فاصله اثر را خود در زمینه تربیتی نشان‌خواهد داد ، زمانی که اثرات روابط آنلاین نمود خود را در زندگی شخصی افراد نشان دهد . پس بهتر است پیش از آنکه درگیر فرآیند درمان شویم به پیشگیری بپردازیم زیرا گاهی برای بعضی درد‌ها درمانی نیست و یا اثرات آن مشکل نه تنها بر خود فرد بلکه بر خانواده و جامعه او نیز مترتب میشود .
برای همگام شدن با تکنولوژی همواره بایستی این نکته را در نظر داشته باشیم که وب موجودی مجازی است و با سرعتی مجازی تغییر می‌کند ، لذا گاهی ممکن است عدم پیش‌بینی روند تکامل یک تکنولوژی از تعامل و مدیریت آن تکنولوژی هرینه‌برتر باشد .
منابع و ماخذ
1 - حبیبی محمدحسین ، هنجارهای حقیقی و ناهنجاری های مجازی ، 1390 ، ج 1 ، انتشارات دانشگاه تهران
2 – اروانه ، پدرام ، نقش شبکه های اجتماعی در جوامع به اصطلاح مدرن ، 1391 ، جلد 1 ، انتشارات هرمزان
3 - اسکات جان ، تجزیه و تحلیل شبکه های اجتماعی ، 1991 ، انتشارات لندن (سیج) ، ترجمه فرشته نیکوفر 4 - واسرمن ، استنلی و کاترین فاوست ، تحلیل شبکه های اجتماعی : روش ها و برنامه های کاربردی ، 1994 ، کمبریج ، انتشارات دانشگاه کمبریج ، ترجمه ایرج منتظری 5 - ویکی پدیا ، فیس بوک ، به روز رسانی مهر ماه 1392 6 - شبکه های اجتماعی و تاثیرگذاری استراتژیک در صنعت گردشگری ، دنیای اقتصاد ، 21 آبان ، ۱۳۹۲بازبینی‌شده در 15 سپتامبر ۲۰۱۳
7 - عضویت در شبکه های اجتماعی در ایران جرم نیست اما دورزدن فیلتر جرم است ، بی‌بی‌سی فارسی
8 - طلاق فیسبوکی ، مجله تصویری کلیک ، 30 دیماه 1390
